Izložba: “Arhitektura eksponat – Paviljon Srbije na Međunarodnoj izložbi arhitekture u Veneciji 1991-2016.” | Univerzitet u Beogradu

Izložba “Arhitektura eksponat: Paviljon Srbije na Međunarodnoj izložbi arhitekture u Veneciji 1991-2016.” | Foto: M.Bulatović

Predstavaljamo Vam upravo završenu izložbu “Arhitektura eksponat: Paviljon Srbije na Međunarodnoj izložbi arhitekture u Veneciji 1991-2016.” koja se održala u Galeriji Aula, na Arhitektonskom fakultetu, od 01. do 30. oktobra 2018. godine.

Izložba “Arhitektura eksponat” je pregled predstavljanja Republike Srbije na Venecijanskim bijenalima arhitekture, kojom su obuhvaćeni svi nacionalni nastupi Republike Srbije od 1991. godine, od kada je Srbija stalni učesnik na ovoj smotri. Izložba prikazuje zapise (fotodokumentaciju) sa priprema i organizacije učešća i samog trajanja postavke/nastupa, kao i odgovarajući štampani materijal (katalog) i sačuvane dostupne originalne artefakte.

Organizacija:
Univerzitet u Beogradu – Arhitektonski fakultet (mr Branko Pavić redovni profesor, dr Ana Nikezić vanredni profesor, Ana Raković, dr um. Ivan Šuletić docent i Dejan Todorović asistent).

Izložba “Arhitektura eksponat: Paviljon Srbije na Međunarodnoj izložbi arhitekture u Veneciji 1991-2016.” | Foto: M.Bulatović

Sa izložbe...

Međunarodna izložba arhitekture u Veneciji (Bijenale arhitekture) pod ovim imenom zvanično postoji od 1980. godine i organizovano je na tekovinama starijeg Bijenala umetnosti. Iako u poređenju sa Međunarodnom izložbom vizuelnih umetnosti Bijenale arhitekture u Veneciji ima kraću tradiciju, ova manifestacija je u kratkom periodu svoga postojanja uspela da se nametne i dobije na značaju, kao i da svaki put pokrene nove teme i pokaže značajne pomake u arhitektonskom stvaralaštvu.

Iako su izvedene iz Bijenale vizuelnih umetnosti, izložbe arhitekture se relativno kasno pojavljuju u Veneciji. U trenutku kada se arhitektura po prvi put pojavila u okviru Bijenala umetnosti, ovo Bijenale imalo je kontinuitet od jednog veka, dok se Filmski festival održavao redovno od 1932. godine. Pre svog konačnog osamostaljenja od Bijenala umetnosti, izložba arhitekture je organizovana kao deo veće izložbe vizuelnih umetnosti od 1975. godine, kada je organizovana prva ovakva izložba. Iako je izložba bila organizovana u sklopu izložbe vizuelnih umetnosti, kao kustos dela izložbe koja se odnosila na arhitekturu imenovan je Vitorio Gregot (Vittorio Gregott). Ovo je ujedno bila godina kada je Bijenale po prvi put otvoreno nakon višegodišnje pauze posle zatvaranja 1968. godine.

Venecijansko bijenale 1991

Naslov: –
Autor(i): Slobodan i Saveta Mašić, Studio Structure, Beograd
Saradnici u realizaciji:
Produkcija izložbe: Muzej primenjene umetnosti Beograd
Nacionalni komesar: Svetlana Isaković (komesar), Mirjana Teofanović (zamenik komesara)
Žiri/savet:
Organizator: Muzej primenjene umetnosti Beograd
Ko-organizator: Savezni zavod za međunarodnu naučnu, prosvetnu, kulturnu i tehničku saradnju, Republički fond za kulturu Srbije
Autori fotografija: Marija Strajnić, Dejan Todorović

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 1991

Venecijansko bijenale 2002

Naslov: DESTRUKCIJA I KONSTRUKCIJA 1991-2002.
Autor(i): Branko Pavić, Dejan Miljković
Saradnici u realizaciji: Miloš Perović, Maja Gavrić, Dragan Janković, Dragan Sakan, Olivera Živančević, Srđan Ralić, Vesna Pavlović, Milica Lopičić, Dragan Babović, Darko Staničić, Olga Sabo, Ksenija Todorović, Adele Mazzola, Darinka Maksimović
Autor(i) izloženih radova: Spasoje Krunić, Slobodan Rajević, Vasilije Milunović, Branislav Mitrović, Miodrag Mirković, Josip Pilasanović, Goran Vojvodić, Ružica BožovićStamenović, Dragan Stamenović, Aleksandar Spajić, Dušan Tešić, Vlada Slavica, Dejan Miljković, Gordana Radović, Zoran Radojičić, Marina Šibalić, Ljiljana Blagojević, Nebojša Fotirić, Igor Rajković, Miloš Nenadović, Vladimir Lojanica, Aleksandar Nedeljković, Đorđe Nedeljković, Jasmina Đokić, Vesna Savić, Dragana Nestorović, Ana Petković
Produkcija izložbe: New Moment New Ideas Company
Nacionalni komesar: Marina Đurđević
Organizator: Ministarstvo kulture i javnog informisanja Republike Srbije, Savezno ministarstvo za inostrane poslove Savezne republike Jugoslavije
Ko-organizator: Muzej primenjene umetnosti Beograd
Autori fotografija: Autori, Dejan Todorović

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2002 – DESTRUKCIJA I KONSTRUKCIJA 1991-2002. | Foto: M.Bulatović

Venecijansko bijenale 2006

Naslov: NOVI NAPORI / NEW EFFORTS
Autor(i): Zoran Lazović, Dejan Miljković (umetnički direktori), Dragan Sakan (kreativni direktor)
Saradnici u realizaciji: Maja Gavrić (tehnički direktor), Marina Đurđević (konsultant)
Autor(i) izloženih radova: Maja Vidaković, Aleksandru Vuja, Vladan Đokić, Milan Đurić, Vladimir Lojanica, Vladimir Milenković, Dejan Miletić, Dejan Miljković, Milorad Mladenović, Zoran Radojičić
Produkcija izložbe: New Moment New Ideas Company
Nacionalni komesar: Spasoje Krunić
Žiri/savet:
Organizator: Ministarstvo kulture Republike Srbije, Ministarstvo spoljnih poslova Republike Srbije
Ko-organizator: Muzej primenjene umetnosti Beograd
Autori fotografija: Autori, Dejan Todorović

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2006 – NOVI NAPORI / NEW EFFORTS

Naime, u okviru društvenih previranja koje je na globalnom nivou obeležila 1968. godina, nakon ove godine, počinje period institucionalnih promena. Posle osmogodišnje pauze, Bijenale se ponovo organizuje 1975. godine i u okviru brojnih novina koje je trebalo da odgovore na zahteve iz 1968, po prvi put prikazuje arhitekturu kao eksponat. Potom su organizovane izložbe 1976. i 1978. godine, takođe pod istim kuratorom u sklopu Bijenala vizuelnih umetnosti, dok se kao samostalna manifestacija Bijenale arhitekture u Veneciji po prvi put organizuje 1980. godine. Skupa – ova godina, izložba i arhitekta Paolo Portogezi (Paolo Portoghesi) odigraće jednu od najbitnijih uloga u uspostavljanju Bijenala arhitekture kao institucije koja će u budućem periodu imati veliku ulogu u definisanju savremene arhitekture.

Iako su izložbe arhitekture održavane i ranije u okviru Bijenala umetnosti, upravo se ova izložba vrlo često uzima kao početak Bijenala arhitekture. Ova izložba je suštinski definisana idejom Paola Portogezija za realizaciju izložbe „Presence of the Past“ („Prisustvo prošlosti“, „La presenza del passato“), koja je postala deo istorije arhitekture, a istovremeno je Veneciju dovela u centar dešavanja vezanih za arhitekturu tog doba.

Venecijansko bijenale 2008

Naslov: WOHNLICH
Autor(i): Ljiljana Blegojević, Dragana Vasiljević Tomić, Vladimir Milenković, Mariela Cvetić, Tatjana Stratimirović
Saradnici u realizaciji: Milica Lopičić, Dubravka Sekulić, Davor Ereš, Jelena Mitrović, Marko Todorović, Miloš Mirosavić
Produkcija izložbe: Spinnaker – ComTrade Group
Nacionalni komesar: Milenko Nikić
Žiri/savet: Branislav Mitrović, Miodrag Mitrašinović, Jovan Mitrović, Snežana Ristić, Zoran Erić
Organizator: Ministarstvo kulture Republike Srbije
Ko-organizator: Jugoslovenska kinoteka, Beograd
Autori fotografija: Branislav Spasojević i Marija Radojičić

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2008 – WOHNLICH | Foto: M.Bulatović

Nakon 1980. godine, druga i treća izložba po redu organizovane su 1982, odnosno 1985. godine. Za svaku od njih su bili imenovani kustosi koji su imali ulogu da zadaju temu i da vrše selekciju radova koji će biti izlagani. Druga samostalna izložba arhitekture 1982. godine bavi se pitanjem arhitekture u islamskim zemljama od kraja Drugog svetskog rata do tog trenutka.

Treće izdanje izložbe održava se 1985. godine i tom prilikom kustos izložbe bio je Aldo Rosi koji izložbu naziva „Projekat Venecija“ (“Progetto Venezia”). U okviru izložbe su prikazani radovi manje ili više afirmisanih arhitekata koji su na ovoj izložbi prikazali svoja razmišljanja o prostoru Venecije i predloge intervencija koje bi trebalo da transformišu prostor i da stvore nove odnose u laguni i na kopnu.

Venecijansko bijenale 2010

Naslov: KLACKALIŠTE – POLIGON NERAVNOTEŽE
Autor(i): Grupa ŠKART
Saradnici u realizaciji: Skills Division (izrada mobiljaka), Dekoros (izrada klackalica), Tamara Milanović (tehnički crteži), Branko Pavić (izbor biljaka), Nena Skoko i Sanja Stamenković (tekstilni radovi), Dušica Parezanović (ulične akcije), Petar Brašanac (prevod), Ivan Rašković (multipraktik), hor PROBA (Beograd), dirigentkinja Ana Kara-Pešić Karlović, hor Kombinat (Ljubljana)
Produkcija izložbe: Ministarstvo kulture Republike Srbije
Nacionalni komesar: Jovan Mitrović
Žiri/savet: Branislav Mitrović, Branko Pavić, Goran Vojvodić, Dejan Miljković, Lazar Kuzmanov
Organizator: Ministarstvo kulture Republike Srbije
Ko-organizator: Savez arhitekata Srbije, Društvo arhitekata Beograda, Arhitektonski fakultet u Beograd
Autori fotografija: Autori i prijatelji

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2012 – KLACKALIŠTE – POLIGON NERAVNOTEŽE | Foto: M.Bulatović

Tih prvih godina Bijenale nije imalo stalan dvogodišnji ritam održavanja, iako je samo ime sugerisalo na to, pa je četvrta izložba organizovana 1986. godine i bila je posvećena radu arhitekte Hendrika Petrusa Berlahea (Hendrik Petrus Berlage).

Nakon ove izložbe, tokom devedesetih godina, ponovo u nepravilnom i nestalnom rasporedu, održane su izložbe 1991. i 1996. godine, da bi se tek od 2000. godine ustalio dvogodišnji ritam izložbi arhitekture u Veneciji. U periodu do 2000. godine, Bijenale se polako pozicioniralo na globalnoj mapi manifestacija.

Venecijansko bijenale 2012

Naslov: JEDAN:STO
Autor(i): Aleksandar Ristović, Janko Tadić, Marija Miković, Marija Strajnić, Marko Marović, Milan Dragić, Miloš Živković, Nebojša Stevanović, Nikola Andonov, Olga Lazarević
Saradnici u realizaciji: Mihajlo Samardžić, Zoran Bubalo, Vojin Ristivojević, Goran Balaban, Ivan Ikić, Mikša Anđelić
Nacionalni komesar: Igor Marić
Žiri/savet: Branislav Mitrović, Lazar Kuzmanov, Milan Đurić, Vladimir Milenković, Zorica Savičić
Organizator: Ministarstvo kulture, informisanja i informacionog društva Republike Srbije
Ko-organizator: Udruženje arhitekata Srbije
Autori fotografija: Autori

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2012 – JEDAN:STO | Foto: M.Bulatović

S obzirom da je Bijenale arhitekture nastalo u okviru Bijenala vizuelnih umetnosti, prilikom koncipiranja izložbe preuzeti su organizacioni modeli korišćeni za tzv. Bijenale umetnosti. Sam koncept strukture Međunarodne izložbe arhitekture u Veneciji, koji se zadržao do današnjih dana, zasniva se na kombinaciji anacionalne problemsko-tematske izložbe i nacionalnih selekcija, koje su aktivirane na 5. Međunarodnoj izložbi arhitekture (1991), koja se pod kuratorstvom Frančeska Dal Koa (Francesco Dal Co) koncipira po ugledu na umetničke izložbe u okviru Bijenala i po prvi put se upućuje poziv nacionalnim selekcijama da organizuju izložbe u okviru paviljona u Đardinu – što se uspostavlja kao buduća okosnica Bijenala. Uloga nacionalnih paviljona izgrađenih tokom vremena u Đardinu i izlagača u okviru njih odigrala je veliku ulogu u kosntituisanju ove izložbe i konstruisanju njene strukture.

Venecijansko bijenale 2014

Naslov: 14-14
Autor(i): Zlatko Nikolić, Aleksandar Hrib, Marko Salapura, Igor Sladoljev, Jelena Radonjić
Saradnici u realizaciji: Srđan Keča, Andrea Palašti
Produkcija izložbe: Udruženje arhitekata Srbije
Nacionalni komesar: Ivan Rašković
Žiri/savet: Ljiljana Miletić Abramović, Igor Marić, Radivoje Dinulović, Milan Đurić, Vladimir Milenković, Miroslava Petrović Balubdžić, Borislav Petrović
Organizator: Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije
Ko-organizator: Muzej primenjene umetnosti Beograd
Autori fotografija: Autori, Relja Ivanić

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2014 – 14-14 | Foto: M.Bulatović

Predstavljanje Srbija na venecijanskim smotrama posmatra se pre svega kroz Bijenale vizuelnih umetnosti i umetnike koji su na njemu izlagali. Uprkos tome što je imala predstavnike i zapažene izložbe na Bijenalu vizuelnih umetnosti, Srbija (Jugoslavija) skoro da nije imala predstavnike na arhitektonskom Bijenalu sve do izložbe 1991. godine. Pre ove godine, osim sporadičnih nastupa pojedinih arhitekata, nije bilo organizovanog oficijelnog predstavljanja Jugoslavije u Veneciji.

Venecijansko bijenale 2016

Naslov: HEROIK: FREE SHIPPING
Autor(i): Stefan Vasić, Ana Šulkić, Igor Sjeverac
Saradnici u realizaciji: Vladimir Dabić, David Brbaklić, Milorad Obradović
Produkcija izložbe: Muzej primenjene umetnosti
Nacionalni komesar: Ivan Rašković (komesar), Dejan Todorović (zamenik komesara)
Žiri/savet: Mr Ljiljana Miletić Abramović, Dr Igor Marić, Aleksandar Bobić, Milan Đurić, Dr Vladimir Milenković, Vesna Cagić Milošević, Dr Maja Ćirić
Organizator: Republika Srbija Ministarstvo kulture i informisanja, Muzej primenjene umetnosti Beograd, Udruženje arhitekata Srbije
Autori fotografija: Autori, Ljubica Arsić, Marko Milanović

Predstavljanje na Venecijanskom bijenalu 2016 – HEROIK: FREE SHIPPING | Foto: M.Bulatović

Jugoslovenski paviljon...

Tradicionalno mesto izložbi Venecijanskog bijenala Đardini (Giardini) izgradio je Napoleon početkom 19. veka i od prvih izdanja Bijenala bilo je prepoznato kao jedan od faktora uspeha, a posebno pošto je od 1907. godine započeta izgradnja inostranih paviljona da upotpune objekat Centralnog paviljona. Đardini danas obuhvata 29 nacionalnih paviljona, od kojih su neke projektovali poznati arhitekti – među kojima Jozef Hofman (Austrija), Gerit Ritvild (Holandija), Alvar Alto (Finska).

Paviljon Srbije u Veneciji, odnosno nekadašnji Jugoslovenski paviljon, inaugurisan je 1938. godine pod upravom komesara Milana Kašanina, koji je u to vreme bio direktor Muzeja princa Pavla. Iako se menjao formalni okvir nastupa, od 1938. godine sve izložbe su bile postavljene u okviru paviljona izgrađenog na prostoru Đardina. U ovom paviljonu su u narednom periodu bili prisutni prvobitno umetnici, a zatim i arhitekti Jugoslavije odnosno Srbije.